یزد از زاینده‌رود حقابه‌ای طبیعی ندارد اما مرگ بخشی از قنات‌های این استان، با خشکیدن تالاب گاوخونی مرتبط است. زاینده‌رود پشت سد «چم آسمان» در 65 کیلومتری اصفهان تمام می‌شود و هرگز به گاوخونی نمی‌رسد. من این پرسش را از بسیاری پرسیده‌ام که آیا یزد لااقل حقابه‌ای غیرمستقیم از این رودخانه ندارد؟ هم کارشناسان اصفهانی و هم کارشناسان یزدی این موضوع را تأیید می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اکبر باقری‌پور معاونت
طرح و توسعه آب منطقه‌ای یزد اما نگاه دیگری به این مسأله دارد: «حقابه موضوعی طبیعی و قانونی است اما دولت‌هم حق دارد آب را مدیریت کند. مگر دولت با حفر سه تونل کوهرنگ، بخشی از سرشاخه‌های کارون را به زاینده‌رود هدایت نکرد؟ مگر فولادمبارکه و ذوب‌آهن اصفهان 100 سال پیش هم بودند که از زاینده‌رود حقابه داشته باشند؟ اما امروز حقابه آنها بیشتر از
استان یزد است. سال گذشته یزد 66 میلیون متر مکعب آب از زاینده‌رود برداشت کرده درحالی که این دو کارخانه روی هم 75 میلیون متر مکعب آب برده‌اند.» آیا اگر
لوله آب انتقالی یزد قطع شود، آب به شرق اصفهان خواهد رسید؟ پاسخ روشن است؛ خیر. برای سیراب شدن شرق اصفهان در حاشیه تالاب گاوخونی و زنده شدن تالاب، حداقل 150 میلیون مترمکعب آب باید رها شود درحالی‌که لوله
یزد گاه کمتر از یک سوم آب انتقال می‌دهد. سد زاینده‌رود به‌دلیل خشکسالی و استفاده بی‌رویه از منابع سطحی و زیرزمینی در بالادست، کیلومترها عقب نشینی دارد و پس از آن هم تا به سد چم آسمان برسد، با لوله‌های رانتی به بهانه توسعه کشاورزی در ارتفاعات از حوزه خارج می‌شود. برای اینکه تصور بهتری از 150 میلیون متر مکعب داشته باشید، به یاد بیاورید که امسال برای نجات
باغ‌های نجف‌آباد و خمینی شهر 30 میلیون متر مکعب آب رها شد که حدود 17 میلیون متر آن به باغ‌ها رسید و بقیه در بستر خشک رود بلعیده شد. با این همه شاید خود اهالی شرق اصفهان هم ندانند که آب شرب شهر «ورزنه» در حاشیه تالاب گاوخونی از همان لوله‌ای تأمین می‌شود که گاه و بی‌گاه مورد تعرض قرار می‌گیرد. باقری‌پور میزان آب اختصاصی به ورزنه را 100 لیتر در ثانیه عنوان می‌کند. از وی می‌پرسم یکی از دلایل عصبانیت اهالی شرق اصفهان این است که می‌گویند در یزد با آب انتقالی کشاورزی می‌کنند و کاشی و سرامیک می‌سازند آیا چنین چیزی حقیقت دارد؟ باقری‌پور می‌گویند: «با قیمت‌های امروزی سه هزار میلیارد تومان هزینه این طرح است. به نظر شما عاقلانه است 3 هزار میلیارد خرج کنیم و 330 کیلومتر لوله بکشیم و اینجا بریزیم پای درخت؟» مقایسه اعداد و ارقام سال گذشته 325 میلیون مترمکعب آب از زاینده‌رود برای شرب شهری اصفهان و کاشان برداشت شده. بخش صنعت اصفهان نیز 74 میلیون جداگانه برداشت کرده. همزمان 85 میلیون صرف باغ‌های چهارمحال و بختیاری و 526 میلیون صرف باغ‌های اصفهان شده است. در این میان محیط‌زیست با 87 میلیون و
یزد با 66میلیون مترمکعب کمترین برداشت را داشته‌اند. آمار مصوب امسال نشان می‌دهد حقابه‌داران تا این ماه از سال چقدر در مضیقه بوده‌اند و تا پایان سال تا چه اندازه باید صرفه‌جویی کنند. در این جدول اصفهان و کاشان 277 میلیون مترمکعب تا آخر اسفند حق برداشت خواهند داشت. همچنین بخش صنعتی اصفهان 55 میلیون، باغ‌های اصفهان 17 میلیون، باغ‌های چهارمحال و بختیاری 40 میلیون، محیط‌زیست صفر و
لوله انتقالی یزد 54 میلیون اجازه برداشت دارند. 54 میلیون مترمکعب چه مقدار از نیازهای استان را تأمین می‌کند؟ مهندس باقری‌پور می‌گوید: «آب انتقالی فقط مصرف شرب دارد و حدود 60 درصد نیاز ما را در این زمینه برطرف می‌کند. البته امسال تقریباً پنجاه پنجاه شدیم. یعنی 50 درصد آب مورد نیاز را از منابع زیرزمینی تأمین کردیم. درکل طی 18 سال گذشته 55 میلیون مترمکعب آب منتقل شده که بسیار کمتر از سهمیه بوده است. 55 میلیون مترمکعب 17 تا 18 هزار لیتر در ثانیه است. تابستان تا 3 متر مکعب در ثانیه هم منتقل می‌کنیم اما زمستان که مصرف کمتر است حدود یک متر.» این را هم باید اضافه کرد که 2 شهر از 11 شهر استان یزد، یعنی ابرکوه و شهر خاتم، به هیچ وجه از آب انتقالی استفاده نمی‌کنند و با وجود بحرانی بودن منابع زیرزمینی‌شان، هنوز به چاه وابسته‌اند. اگرچه آب شرب شهری ابرکوه با 60 کیلومتر لوله از چاه‌های بصیرون استان فارس تأمین می‌شود و چاه‌های خود شهرستان بخش کشاورزی را تأمین می‌کند. 18 سال برداشت غیرقانونی؟ با یک جست و جوی ساده در اینترنت، به صدها گزارش و مطلب اعتراضی در زمینه آب انتقالی برخواهید خورد که همه آنها یک ترجیع‌بند دارند: «قرار بود تونل سوم کوهرنگ راه بیفتد بعد به یزد آب بدهند؛ هنوز تونل راه نیفتاده اما یزد 18 سال است که آب از زاینده‌رود برمی‌دارد.» این گفته را بارها و بارها از زبان مردم و کارشناسان اصفهان شنیده‌ام اما مهندس کربلایی مدیر روابط عمومی آب منطقه‌ای یزد، سندی در اختیارم می‌گذارد که نشان می‌دهد این ادعا واقعیت ندارد هرچند همزمانی تصمیم برای هر دو پروژه به چنین برداشتی دامن زده است. این سند به تاریخ 26 اسفندماه سال 68 و با امضای بیژن زنگنه وزیر نیروی وقت، درواقع صورتجلسه و ابلاغیه‌ای برای بخش‌های ذی‌ربط در ارتباط با احداث خط لوله یزد و تونل سوم کوهرنگ است. در بند اول این ابلاغیه می‌خوانیم: «جهت مصارف آب شرب و صنعتی منطقه یزد، از رودخانه زاینده‌رود، سالانه 78 میلیون مترمکعب (متوسط 2 و نیم مترمکعب در ثانیه) تخصیص می‌یابد. حداکثر دبی برداشتی سه متر مکعب خواهد بود.» همان طور که می‌بینید قید «صنعت» در کنار آب شرب نیز به سوءتفاهم‌ها دامن زده درحالی‌که چنین استفاده‌ای لااقل درحال حاضر از آب انتقالی وجود ندارد. در بند دوم این سند می‌خوانیم: «با توجه به فوریت امر، می‌بایستی حداکثر تا آخر تیرماه سال آتی (1369) فاز یک پروژه انتقال آب از زاینده‌رود به یزد تهیه و برای عقد قرارداد و اجرا ارائه گردد.» در این بند که دستور روشنی برای اجرایی شدن پروژه است، شرطی دیده نمی‌شود و تنها در بند آخر است که به شکلی جداگانه روی اجرای تونل سوم تأکید شده است: «جلسه بر اجرای هرچه سریع‌تر سد و تونل سوم کوهرنگ و همچنین انجام مطالعات انتقال آب از چشمه لنگان نیز تأکید نمود.» پروژه «چشمه لنگان» نیز موضوعی جداگانه است و به انتقال آب از سرچشمه‌های دز در فریدونشهر به رودخانه «پلاس جان» اصفهان اشاره می‌کند. این پروژه به نتیجه رسیده اما به‌دلیل توسعه کشاورزی در دشت‌های اطراف و استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی نهایتاً قطره‌ای آب از پلاس جان وارد زاینده‌رود نمی‌شود. حجم لوله و جو روانی می‌گویند زمانی یکی از کارخانه‌های اصفهان برای تبلیغ توانایی تولید خود، جیپی را در لوله قطوری جا داده بود و در ورودی شهر کار گذاشته بود. آن سال مردم با شوخی و خنده به هم می‌گفتند این همان لوله یزد است. اما شوخی، جدی شد و خیلی‌ها واقعاً فکر کردند قرار است به خاطر یزد، اصفهان را یکسره بخشکانند و تبدیل به کویر کنند. راستش را بخواهید قطر لوله یک متر و 40 سانت است و همیشه هم نیمه پر، اما مردم شرق اصفهان به حال و روز خود که نگاه می‌کنند، لوله یزد را آیینه دق می‌بینند. این لوله آب زاینده‌رود را در سد چم آسمان تحویل می‌گیرد و چند کیلومتر بالاتر از تصفیه‌خانه «بابا شیخعلی» اصفهان، در «باغ بهادران» تصفیه می‌کند. درواقع زاینده‌رود در چم آسمان وارد لوله‌های مختلف می‌شود و چیزی برای جاری شدن در بستر خشک رود نمی‌ماند. آب انتقالی 165 کیلومتر در خاک اصفهان جریان پیدا می‌کند و با 4 ایستگاه پمپ به مرز استان یزد می‌رسد. آب پس از آن بدون پمپ و به‌صورت ثقلی جریان پیدا می‌کند و به شکل سهمیه‌ای بین 9 شهرستان تقسیم می‌شود. طول خط 333 کیلومتر است و بیشترین تأسیسات آن در استان اصفهان قرار دارد. لوله 4 متر زیرزمین است و در برخی نقاط از زیر بستر زاینده‌رود هم رد شده است. آیا امکان شکستن لوله با وجود فشار بیش از حد آب و حالت انفجاری آن وجود دارد؟ باقری‌پور می‌گوید: «سال 91 این اتفاق افتاد و با لودر لوله را شکستند. اما تعرض‌ها بیشتر به حوضچه‌هاست. ما در طول مسیر 800 حوضچه داریم که هر فکری برای آنها می‌کنیم باز مورد تعرض قرار می‌گیرند. اول دریچه حوضچه‌ها چدنی بود که براحتی می‌شکستند بعد جی آر پی شد که باز شکستند بعد دریچه‌های 500 کیلویی بتونی کار گذاشتیم و برایش قابی طراحی کردیم که حتی با تراکتور نشود کشید. یعنی مثل چوب پنبه داخل دریچه چفت شود که متأسفانه باز خرابکاری شد. الان نردبان جلوی دریچه آدم رو را هم برداشته‌ایم اما باز پایین می‌روند و مشکل درست می‌کنند.» می‌پرسم فشار آب درحدی است که ممکن است طرف را داخل حوضچه کاملاً له کند، چطور چنین چیزی امکان دارد؟ می‌گوید: «به هرحال حرفه‌‌ای شده‌اند؛ اول دریچه هوا را می‌شکنند بعد پیچ لوله را شل می‌کنند و درمی‌روند. در این وضعیت آب تا 200 لیتر در ثانیه هدر می‌رود.» شب قبل با تخریب چند تیر چراغ برق، ایستگاه پمپ ورزنه از کار افتاده بود و آب یزد قطع شده بود و در پایان سفر من به این استان باز تعرض دیگری به ایستگاه «قارنه» صورت گرفت. اما آیا پیش از شکل‌گیری جو روانی و از بین رفتن کشاورزی در شرق اصفهان، لوله آب انتقالی همچنان آیینه دق بود؟ این پرسش را در شرق اصفهان هم پرسیده‌ام و خیلی‌ها برایم توضیح داده‌اند که چگونه برای احداث این خط به کارگران و مهندسان پروژه کمک می‌کرده‌اند و حالا مهندس باقری‌پور هم به این همدلی تأکید می‌کند: «در شرق اصفهان 50 کیلومتر زمین کشاورزی خریدیم اما یک نفر معترض نشد. جایی مجبور شدیم مسیر رودخانه را عوض کنیم تا بتوانیم لوله را از زیر بستر رد کنیم و یادم هست چقدر خود مردم کمک کردند مخصوصاً اهالی ورزنه. آب فراوان بود که کسی فکر نمی‌کرد به این مشکل بخوریم.» با این همه اگر شرق اصفهانی‌ها مطمئن شوند که با آب انتقالی سرامیک و فولاد تولید نمی‌شود و حجم آب کمتر از آن چیزی است که شایع شده، حاضرند با مسأله کنار بیایند. من این جمله را بارها از زبان اهالی ورزنه شنیده‌ام که یزدی‌ها هم اهل همین مملکتند و خارجی نیستند اما این درست نیست که زمین ما بسوزد و آنها با آب کوهرنگ کاشی و سرامیک بسازند و خیار گلخانه‌ای پرورش دهند. موضوعی که از اساس واقعیت ندارد. مخزن خالی شحنه یزد دوست داشتم مخزن شحنه یزد را از نزدیک ببینم و اینکه در نقطه پایانی خط انتقالی چه اتفاقی می‌افتد و چه مقدار آب ذخیره می‌شود. محمد رضا فرات یزدی که 17 سال سابقه کار در این مخزن دارد، در را به رویم باز می‌کند و همان ابتدا سراغ اتاق کنترل می‌روم؛ جایی که دو لوله آب چاه و آب انتقالی باهم مخلوط می‌شوند. کنتور را نگاه می‌کنم تا مطمئن شوم بیش از 3 متر مکعب آب وارد شبکه نمی‌شود. کنتور عدد یک متر و 394 لیتر را نشان می‌دهد. بعد سری می‌زنم به مخازن؛ 5 مخزن 20 هزار مترمکعبی و 2 مخزن 50 هزار مترمکعبی که به هم متصلند و روی هم رفته گنجایش ذخیره 200 هزار مترمکعب آب دارند. اما تقریباً مخازن خالی است و ارتفاع سنج عدد 90 سانت را نشان می‌دهد درحالی که ارتفاع مخازن 4 متر است. فرات یزدی می‌گوید: «در بهترین حالت و بویژه شب که مصرف پایین است، ارتفاع آب تا یک متر و 30 سانت هم می‌رسد ولی معمولاً همین اندازه است. البته وقتی آب انتقالی قطع می‌شود تا 30 سانت هم پایین می‌رود که مجبور می‌شویم همه خروجی‌ها را ببندیم چون هوا وارد شبکه می‌شود و خسارت به بار می‌آورد.» راستی اگر چند روز متوالی خط انتقال آب از کار بیفتد و خروجی‌های مخزن بسته بماند، مردم یزد برای رفع تشنگی چه خواهند کرد؟
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا
منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۱۷۶۹۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قطعی آب گچساران در پی بارشها/جاده های عشایری دچار خسارت شدند
به گزارش خبرنگار مهر، عبدالله روشن ضمیر ظهر شنبه در گفتگو با خبرنگاران افزود: گروه‌های عملیاتی و امدادی شرکت توزیع نیروی برق در حال تلاش برای رفع قطعی هستند.
وی بیان داشت: این قطعی در پی بارش‌های همراه با وزش باد دو روز اخیر و تخریب لوله‌های انتقال ایستگاه‌های آب ملاقون امامزاده جعفر و خیرآباد رخ داده است.
روشن ضمیر تصریح کرد: ورود سامانه بارشی قوی اخیر به استان خسارت‌های در پی داشته و برخی جاده‌های عشایری نیز مسدود شده است.
وی با بیان اینکه یکهزار و ۱۰۰ کیلومتر راه عشایری در شهرستان گچساران وجود دارد، گفت: از این میزان، ۹۹۰ کیلومتر در بارندگی‌های روز گذشته دچار خسارت شده است.
روشن ضمیر اظهار داشت: جاده‌های عشایری در مناطق دریلا، باباکلان، آبگندی، چهار تنگ، هلیگان، کوه گود گل، خشاب، کمر زرد، تنگ دالین، گچ عوض، گچ ترابعلی و سد خاکی دچار خسارت شده و خطوط لوله انتقال آب در مناطق عشایری این شهرستان دچار خسارت شده است.
کد خبر 6096379
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت